θεωρητικες προσεγγισεις (θεμελιωτες-σχολες)

-------------------------------------------------------------------------------
ΘΕΜΕΛΙΩΤΕΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ
1. Α.Κοντ - Α.Comte 17898-1857
νομος των τριων σταδιων (θεολογικο-μεταφυσικο-θετικο)
2. Κ.Μαρξ - Κ.Marx 1818-1883
ταξικη παλη-υπεραξια- θεωρια των συγκρουσεων
3. Ε.Ντυρκεμ - E.Durkheim 1858-1917
μηχανικη οργανικη αλληλεγγυη, αυτοκτονια
4.Μ.Βεμπερ - M.Weber 1864-1920
κοινωνικη δραση (ορθολογικη αξια συγκινησιακη παραδοσιακη) ως ιδεατοι τυπο

(5. στη σχολη συμβολικης αλληλεπιδρασης)
(Τσ. Κουλευ - C.Cooley 1864-1929 )
(Τζ Μιντ - G.Mead 1863-1932)
(Ε.Γκοφμαν - E.Goffman 1922-1982)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
1. Κοντ- Comte

Γαλλος
ορος κοινωνιολογια
κοσμος:φυσικα και κοινωνικα φαινομενα

Νομος των τριων σταδιων:

1. θεολογικο σταδιο
ερμηνεια κοσμου: ως εργο υπερφυσικων δυναμεων (θεοτητων, διαμονιων)
κυριαρχα προσωπα: στρατιωτικοι και ιερεις
ειδικη συμμαχια σε επιγεια κ πνευματικη εξουσια
κυριαρχη κοινωνικη οντοτητα: οικογενεια

2. μεταφυσικο σταδιο
ερμηνεια κοσμου: προσφυγη σε αφηρημενες ιδεες και εννοιες
οπως η φυση, την οποια αναδεικνυει σε πρωταρχικη οντοτητα
κυριαρχα προσωπα: νομικοι και ανθρωποι της Εκκλησιας
κυριαρχη κοινωνικη οντοτητα: κρατος

3. θετικο σταδιο
ερμηνεια κοσμου: παρατηρει τα φαινομενα, ανακαλυπτει τους νομους που τα διεπουν
κυριαρχα προσωπα: επιστημονες και επιχειρηματιες
κυριαρχη κοινωνικη οντοτητα: ανθρωποτητα στο συνολο της

2. Κ.Μαρξ - Κ.Marx 1818-1883
Γερμανος

ερμηνεια μεταβολων την εποχη της βιομηχανικης επαναστασης
πιστευε οτι οι κοινωνικες επιστημες πρεπει να στοχευουν στην αλλαγη του κοσμου και οχι μονο στη μελετη του

καπιταλιστικο συστημα
Αναλυση καπιταλιστικου συστηματος ως ενα τροπο παραγωγης που διαφερει ριζικα απο τα προηγουμενα συστηματα (δουλοκτητικων και φεουδαρχικων κοινωνιων).
Τα μεσα παραγωγης (εργαλεια μηχανες οικοδομηματα-εργοστασια γη πρωτες υλες) ελεγχονται απ τους καπιταλιστες.
Αφου οι καπιταλιστες ειναι ιδιοκτητες των μεσων παραγωγης
οι εργατες δεν κατεχουν τα μεσα παραγωγης
και ειναι υποχρεωμενοι να μισθωνουν την εργασια τους στους καπιταλιστες.
Οι καπιταλιστες-κεφαλαιοκρατες εχουν ελεγχο
οχι μονο των μεσων παραγωγης
αλλα και των προιοντων που παραγονται με τη μισθωση των εργατων -εμπορευματα
τα οποια διοχετευονται στην αγορα και τους προσφερουν κερδος/
Τα μεσα και τα προιοντα της παραγωγης γινονται κεφαλαιο
κεφαλαιο: ατομικη δηλαδη ιδιοκτησια των κεφαλαιοκρατων.
Οι καπιταλιστες-κεφαλαιοκρατες αποτελουν την κυριαρχη ταξη στη βιομηχανικη κοινωνια.

Ο εκαστοτε τροπος παραγωγως- η οικονομικη βαση-
καθοριζει τις κοινωνικες πολιτικες και πνευματικες κοινωνικεσ διαδικασιες -εποικοδομημα-.
Στον καπιταλιστικο τροπο παραγωγης η οικονομικη ή υλικη βαση εκφραζεται
απο τις παραγωγικες σχεσεις των καπιταλιστων και των εργατων,
ενω το κρατος αποτελει οργανο των καπιταλιστων

Μεχρι σημερα η ιστορια καθε κοινωνιας ειανι η ιστορια των κοινωνικων συγκρουσεων και της ππαλης ατων ταξεων.

απο την σχολη των συγκρουσεων:
παλη των ταξεων
Αμειωτος ανταγωνισμος μεταξυ τησ αστικης και της εργατικης ταξης.
Ο ανταγωνισμος αυτος, χαρακτηριστικο γνωρισμα του καπιταλιστικου τροπου παραγωγης,
φερνει σε αντιπαραθεση τους κατοχους μεσων παραγωγης με τους προλεταριους, που στερουνται αυτα τα μεσα.
Η αντιπαραθεση αυτη, ή αλλιως παλη των ταξεων ειναι ο μοχλος της ιστοριας.
υπεραξια
Η εννοια της υπεραξιας που παραγει ο εργαζομενος.
Οι μισθοι των εργατων δεν αντιστοιχουν στην πληρη αξια των αγαθων που παραγουν:
ενα μονο μερος του εργασιμου χρονου τους αντιστοιχει στην παραγωγη αγαθων ισης αξιας
με τις δαπανες των δικων τους αναγκων συντηρησης (ελαχιστος μισθος)
Τα αγαθα που παραγουν τον υπολοιπο εργασιμο χρονο τους αντιστοιχουν στην επιπλεον αξια, την υπεραξια, την οποια ιδιοποιουνται οι καπιταλιστες με τη μορφη του κερδους.

3. Ε.Ντυρκεμ - E.Durkheim 1858-1917
Γαλλος

Κοινωνια
ειναι μια ηθικη ενοτητα ανθρωπων οι οποιοι μοιραζονται τα ιδια συναισθηματα
και την ιδια προσηλωση σε αξιες και κανονες.
Το συνολο των αξιων και των κανοννων συγκροτει τη "συλλογικη συνειδηση"
η οποια καθοριζει τη συμπεριφορα των ανθρωπων και διακρινει μια κοινωνια.

Η κοινωνικη συνοχη των μελων μιας κοινωνιας εκφραζεται ως "κοινωνικη αλληλεγγυη"
Α. μηχανικη αλληλεγγυη
στις προβιομηχανικες κοινωνιες
1.μεγαλη κοινωνικη ομοιομορφια
2.συνοχη
3.συναινεση γυρω απο αξιες πεποιθησεις
4.πιεση για υπακοη στους κανονες
5.μεγαλη εξαρτηση απο παραδοσεις και οικογενεια
Β.οργανικη αλληλεγγυη
στις βιομηχανικες κοινωνιες
1.υψηλο καταμερισμος εργασιας αναμεσα σε εξειδικευμενους ρολους
(ο οποιος ωθει τα μελη των κοινωνιων σε)
2.αλληλεξαρτηση
3.ανταλλαγη αγαθων και υπηρεσιων

Αυτοκτονια
ηθελε να μελετησει κατα ποσο τα ποσοστα και οι αιτιες αυτοκτονιων συνδεονταν με το βαθμο κοινωνικης ενσωματωσης, αποκλειωντας κατ αυτον τον τροπο κλιματικους και ψυχολογικους παραγοντες.

τρεις τυποι αυτοκτονιας:
1. εγωιστικη αυτοκοτνια
τα ατομα δεν εχουν αναπτυξει αρκετους κοινωνικους δεσμους
(πχ ανυπαντροι ενηλικες>παντρεμενοι)
2. αλτρουιστικη αυτοκτονια
οι κοινωνικοι δεσμοι ειανι πολυ δυνατοι -θρησκεια πατριδα
(μαζικες αυτοκτονιες διαφορων θρησκευτικων οργανωσεων, ατομων που εκπαιδευονται να δωσουν τη ζωη τους για την πατριδα, καμικαζι)
3. ανομικη αυτοκτονια
σε περιοδους που παραηρειται κοινωνικη αποδιοργανωση
(οικονομικη κριση, ευημερια οπου οι ανθρωποι χανουν τους κοινωνικους δεσμους τους)

η εννοια της ανομιας συνδεεται με τις μεταβολες που παρατηρουνται στο συγχρονο κοσμο
μεταβολες που ειναι τοσο γρηγορες και τοσο εντονες,
ωστε δημιουργουν σε πολλους ανθρωπους συναισθηματα ματαιοτητας η απελπισιας

4.Μ.Βεμπερ - M.Weber 1864-1920
Γερμανος

εννοιες δυναμης και εξουσιας
βαθυτερη φυση των κοινωνικων ταξεων
αναπτυξη γραφειοκρατιας ως κοινωνικου φαινομενου

εξορθολογισμος
ενα κλειδι που μας επιτρεπει να δουμε τη μεταβαση απο την προβιομηχανικη στην καπιταλιστικη κοινωνια
Ο ορθολογισμος αυτος δινει εμφαση στη λογικη και στο προγραμματισμο.
Το συστημα εξορθολογισμου ειναι απροσωπο,
λειτουργει στο πλαισιο τυπικων κανονων
απετελεσε κυριο χαρακτηριστικο του καπιταλισμου και του δυτικου πολιτισμου

πχ εξορθολογισμου
περιπτωση της οικονομικης δραστηριοτητας
η οργανωση της επιχειρηματικης δραστηριοτητας
στηριζεται απο ορθολογικη οργανωση της καπιταλιστικης επιχειρηματικης δραστηριοτητας χαρακτηριζεται απο ορθολογικη οργανωση της εργασιας μεσα στο εργοστασιο
αλλα και απο ορθολογικη εκτιμηση των ευκαιριων στην αγορα.

Ο Βεμπερ θεωρησε οτι ο ορθολογικος τροπος δρασης και οργανωησης που καθοριζει ολους τους τομεις της καπιταλιστικης κοινωνιας στηριχτηκε στην επιστημη και εξελιχτηκε παραλληλα με την επικρατηση της τεχνολογιας.

προβιομηχανικες κοινωνιες: προκαταληψη, συναισθημα, τυχη.
η γεωργικη παραγωγη καθοριζοταν απο τη μοιρα η αλλες υπερφυσικες δυναμεις
Η επικρατηση του καπιταλισμου ειχε ως αποτελεσμα
την υποχωρηση των θρησκευτικων και ηθικων αξιων
καθως και των παραδοσιακων τροπων προσανατολισμου της δρασης των ανθρωπων που κυριαρχουσαν στις προκαπιταλιστικες κοινωνιες

Οι ανθρωποι δρουν με βαση τη δικη τους αντιληψη για τα πραγματα.

Διεκρινε την κοινωνικη δραση του ατομου
(κοινωνικες πραξεις)
1.ορθολογικη
σε σχεση με ενα σκοπο
πχ δραση ενος επιχειρηματια για τη μεγιστοποιηση των κερδων
2. αξια
σε σχεση με καποια αξια
πχ στρατιωτης προτιμα να πεθανει παρα να εγκαταλειψει τη σημαια στο πεδιο της μαχης
3. συγκινησιακη
πχ ο ανθρωπος που κλεβει γιατι τον εκλεψαν
4. παραδοσιακη
ελληνιδα χηρα φοραει μαυρα για να δειξει το πενθος της

Οι μορφες αυτες κοινωνικης πραξης ειναι κατα τον Βεμπερ ιδεατοι τυποι,
εννοιες δηλαδη που καταγραφουν το νοημα της δρασης.
Τους ιδεατους τυπους τους κατασκευαζει ο ερευνητης ως εργαλεια για την κατανοηση των πραγματικων κοινωνικων πραξεων αλλα και των κοινωνικων φαινομενων και διαδικασιων.

γραφειοκρατια
(στη σκεψη του Βεμπερ η εννοια δεν ειναι αρνητικα φορτισμενη)
ως ορθολογικος τροπος δρασης ρυθμιζει τις σχεσεις των ανθρωπων με το κρατος στη βαση καποιων κανονων.
Με τη χρηση του ιδεατου τυπου της γραφειοκρατιας προσπαθουμε να ανιχνευσουμε αποκλισεις αναμεσα στο πραγματικο φαινομενο της γραφειοκρατιας με τα προβληματα η τις δυσλειτουργιες της και την ιδεατη εικοντα αυτης.

--------------------------------
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΧΟΛΕΣ
1.Λειτουργισμος
(συστημα με αναγκες και λειτουργιες, επαρκες συστημα επικοινωνιας, κοινος πολιτισμικος κωδικας)
2.Συγκρουσεων
(παλη των ταξεων, υπεραξια, ομαδες συμφεροντων -κατοχη πλουτου/κοινωνικης δυναμης)
3.Συμβολικης αλληλεπιδρασης / Kοινωνικης διαντιφρασης
(γλωσσα, κουλευ κατοπτρικος εαυτος, διαμορφωση αυτοκεικονας, γκοφμαν προσκηνιο/παρασκηνιο)
4.Κοινωνικης κατασκευης / Κονστρουκτιβισμου
(κοινωνικη αλληλεπιδραση, διαρκης επαναδιαπραγματευση)
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

1. Λειτουργισμος
Η σχολη των λειτουργιστων ή της συναινεσης/ισορροπιας ή φονξιοναλισμος
Κοντ Σπενσερ Ντυρκεμ + μεταγενεστερων Παρσονς Μερτον.
κυριαρχησε τον 20ο αιωνα

εμφαση στις λειτουργιες functions των θεσμων

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΣΤΕΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ
Το ανθρωπινο σωμα ειναι ενα συστημα
που εχει ορισμενες αναγκες πχ τροφη
και αποτελειται απο αλληλοσυσχετιζομενα μερη πχ πεπτικο συστημα
τα οποια λειτουργουν για να ικανοποιησουν αυτες τις αναγκες.
Ετσι η κοινωνια πρεπει να εχει ορισμενα χαρακτηριστικα για να επιβιωσει.
Χρειαζεται να διασφαλισει τη λειτουργια της
με εναν επαρκη αριθμο ατομων,
τα οποια εχουν διαφορετικα συμφεροντα και δεξιοτητες.
Η λειτουργια της κοινωνιας ειναι εφικτη, εφοσον τα ατομα ασκουν τους διαφορετικους ρολους τους.

Σε καθε κοινωνια πρεπει να υπαρχει
ενα επαρκες συστημα επικοινωνιας και ενας κοινος πολιτισμικος κωδικας
ωστε τα ατομα να επικοινωνουν αλλα και να βλεπουν τον κοσμο με τον ιδιο τροπο.
Επομενως η κοινωνια οφειλει να κοινωνικοποιει τα μελη της
και στη συνεχεια να ελεγχει αν εχουν εσωτερικευσει τις καταλληλες αξιες.

ΠΑΡΣΟΝΣ
ο στοχασμος του στρεφεται γυρω απο τη σχεση ατομου-κοινωνιας
Η κοινωνικη ζωη ειναι ενα συστημα,
δηλαδη ενα πλεγμα διαφορων σχεσεων
οι οποιες τεινουν προς τη σταθεροτητα και την ισορροπια.
Η οργανωτικη αρχη της θεωριας του ειναι η εννοια του συστηματος.

ΜΕΡΤΟΝ
η κοινωνικη πραγματικοτητα προσεγγιζεται με βαση τις ιδεες και τους κανονες που ακολουθουν τα ιδια τα ατομα.
Εξειδικευσε ακομα περισσοτερο το λειτουργιστικο μοντελο:
επισημανε την υπαρξη πολλων εναλλακτικων μορφων των λειτουργιων
ιδιως σε οικουμενικους θεσμους οπως η οικογενεια, η οποια διαφορεοποιειται στις διαφορες κοινωνιες ως προς τη μορφη ή τις λειτουργιες της.

2.Συγκρουσεων
πηγη Μαρξ, Νταρεντορφ

Οι συγκρουσεις στην κοινωνια ειναι αναποφευκτες λογω της συνεχους παραγωγης ανισοτητων.

*ΜΑΡΞ
παλη των ταξεων
Αμειωτος ανταγωνισμος μεταξυ τησ αστικης και της εργατικης ταξης.
Ο ανταγωνισμος αυτος, χαρακτηριστικο γνωρισμα του καπιταλιστικου τροπου παραγωγης,
φερνει σε αντιπαραθεση τους κατοχους μεσων παραγωγης με τους προλεταριους, που στερουνται αυτα τα μεσα.
Η αντιπαραθεση αυτη, ή αλλιως παλη των ταξεων ειναι ο μοχλος της ιστοριας.
υπεραξια
Η εννοια της υπεραξιας που παραγει ο εργαζομενος.
Οι μισθοι των εργατων δεν αντιστοιχουν στην πληρη αξια των αγαθων που παραγουν:
ενα μονο μερος του εργασιμου χρονου τους αντιστοιχει στην παραγωγη αγαθων ισης αξιας
με τις δαπανες των δικων τους αναγκων συντηρησης (ελαχιστος μισθος)
Τα αγαθα που παραγουν τον υπολοιπο εργασιμο χρονο τους αντιστοιχουν στην επιπλεον αξια, την υπεραξια, την οποια ιδιοποιουνται οι καπιταλιστες με τη μορφη του κερδους.


ΝΤΑΡΕΝΤΟΡΦ
προσεγγιζει θεωρητικα εκτος απ την εννοια της κοινωνικης ταξης
και την εννοια της κοινωνικης δυναμης.
Οι συγκρουσεις στην κοινωνια δε σχετιζονται μονο με την κατοχη του πλουτου αλλα και με την κατοχη κοινωνικης δυναμης, αναμεσα σε διαφορετικες ομαδες συμφεροντων.


Οι κυριαρχες ομαδες επιδιωκουν τη διατηρηση των δεδομενων σχεσεων,
οι κυριαρχουμενες επιδιωκουν την ανατροπη τους.

Οταν γινεται ανακατανομη της εξουσιας.
η συγκρουση παυει να υφισταται προσωρινα για να επναελθει οταν επελθει νεα ισορροπια σις σχεσεις εξουσιας.
Ετσι ο κυκλος των συγκρουσεων φαινεται αεναος.

3.ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΜΒΟΛΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ / ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ
Κουλευ Μιντ+ Γκοφμαν


Αλληλεπιδραση ειναι η δραστηριοτητα οπου αναπτυσσεται μεταξυ δυο ή περισσοτερων προσωπων κατα την οποια ο καθενας δρα - ενεργει προς την κατευθυνση του αλλου ή των αλλων- με βαση την εκδηλουμενη ή προσδοκωμενη αντιδραση του αλλλου.

Η συνεχης αλληλεπιδραση του ενος με τον αλλλον ή τους αλλους ειναι εφικτη μεσω της γλωσσας : λεξεις χειρονομιες γκριματσες.

Η σχολη αυτη ονομαστηκε σχολη συμβολικης αλληλεπιδρασης ή κοινωνικης διαντιδρασης
διοτι κατα τη διαρκεια της αλληλεπιδρασης
παραγονται ποικιλα νοηματα μεσω των γλωσσικων κατηγοριων
τα οποια βοηθουν να γινεται αντιληπτος ο κοσμος γυρω μας.
Οι γλωσσικες κατηγοριες ποικιλλουν μεταξυ των διαφορετικων κοινωνιων
αλλα και στο πλαισιο της ιδιας της κοινωνιας.

ΚΟΥΛΕΥ
κοινωνικος καθρεφτισμος του εαυτου μας - κατοπτρικος εαυτος
Το παιδι διαμορφωνει την αυτοεικονα καιτη συμπεριφορα του με το πως φανταζεται οτι το βλεπουν οι αλλοι.

Η διαμορφωση της αυτοεικονας μας εξαρταται απο την ταυτοτητα τψν αλλων.
"Σημαντικοι αλλοι" τα ατομα που επηρεαζουν περισσοτερο την αυτοεικονα και τη συμπεριφορα μας και τα οποια ειναι συγκεκριμενα προσωπα του περιβαλλοντος μας.

ΓΚΟΦΜΑΝ
μελετησε την αλληλεπιδραση στις καθημερινες και πολλες φορες φευγαλεες συναντησεις των ανθρωπων.
Διεκρινε την κοινωνικη ζωη σε στιγμες που λαμβανουν χωρα στο προσκηνιο
και σε στιγμες που λαμβανουν χωρα στο παρασκηνιο.
Στο προσκηνιο > τα ατομα υποδυονται τους τυπικους τους ρολους
Στα παρασκηνια> χαλαρωνουν εκδηλωνουν ελευθερα τα συναισθηματα τους αλλα και τροπους συμπεριφορας που κρατουν σε ελεγχο οταν βρισκονται πανω στη σκηνη

4. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ / ΚΟΝΣΤΡΟΥΚΤΙΒΙΣΜΟΥ

Η κοινωνικη ζωη ειναι ενα ρευστο και διαρκως επαναδιαπραγματευομενο
συνολο απο κοινωνικες πρακτικες
βρισκεται δηλαδη σε συνεχη αναδιαμορφωση
μεσω των τροπων αμοιβαιας κατανοησης και δρασης των ατομων.
Τα ατομα μοιραζονται τροπους σκεψεις, ιδεες, αξιες, εννοιες καθως αλληλεπιδρουν.
Ετσι "κατασκευαζουν" "κοινωνικους κοσμους"
δινουν ευρυτερο νοημα στις εμπειριες της καθημερινης ζωης.
Οι κοινωνικες πρακτικες, τα νοηματα και η γλωσσα
που μοιραζονται τα ατομα μεταξυ τους συνιστουν τους μηχανισμους
μεσω των οποιων η κοινωνικη ζωη διαμορφωνεται σε ενα συνεκτικο συνολο.

Οι ανθρωποι μεσα απο τις κοινωνικες τους σχεσεις "κατασκευαζουν την καθημερινη πραγματικοτητα
και την αντιλαμβανονται ως δεδομενη νομιμοποιημενη και "φυσικη"|.
Η συνεχης αυτη αναδιαμορφωση της πραγματικοτητας μας επιτρεπει να συλλαβουμε αφενος τους κοινωνικους θεσμους ως τους επαναλαμβανομενους και παγιωμενους τροπους αμοιβαιων πρακτικων και αμοιβαιας διυποκειμενικης κατανοησης και συμπεριφορας, και αφετερου την κοινωνια ως μια πολιτισμικη και συμβολικη "κατασκευη"